| — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — | |
| ερε̣[․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․49․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ℎιππ]- | |
| όνικο[ς εἶπε· (?) ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․46․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․] | |
| ἑκαστο[․․․․․․․․․․․․․․․․34․․․․․․․․․․․․․․․․ μισθὸν λαμβάνειν δ]- | |
| ραχμὲν τε͂[ς ℎεμέρας ℎεκάστες, ἐπιμέλεσθαι δὲ αὐτὸς καὶ τε͂ς κρένες κα]- | |
| 5 | ὶ τε͂ς ἀγογε͂ς [το͂ ℎύδατος ․․․․․․․․․․23․․․․․․․․․․․ Νικόμαχος εἶπε· τ]- |
| [ὰ] μὲν ἄλλα καθ[άπερ τε͂ι βολε͂ι, ․․․․․․․․․․․․․․․33․․․․․․․․․․․․․․․․] | |
| ει, ℎόπος ἂν ῥέοσ[ι ․․․․․․․․․․․․․․30․․․․․․․․․․․․․․ ℎόπος δ’ ἂν ἀπὸ ὀ]- | |
| λιγίστον χρεμάτο[ν ․․․․․․․․․21․․․․․․․․․․, τὸς πρυτάνες ℎοὶ ἂν λάχ]- | |
| οσι προ͂τοι πρυτανεύ[εν ․․․․․․․․․․23․․․․․․․․․․․ ἐν τε͂ι πρότει το͂ν] | |
| 10 | κυρίον ἐκκλεσιο͂ν προ͂τ[ον μετὰ τὰ ℎιερὰ ․․․․․․․․․21․․․․․․․․․․ ἀγα]- |
| θὸν ἐ͂ναι το͂ι δέμοι το͂ι Ἀθε[ναίον ․․․․․․․․․․․․․28․․․․․․․․․․․․․ με]- | |
| δεμία γίγνεται καὶ ἔχει Ἀθε[ναίοις ℎος ․․․․․․․․․․23․․․․․․․․․․․ ε]- | |
| ἶπε· τὰ μὲν ἄλλα καθάπερ Νικόμα[χος· ἐπαινέσαι δὲ καὶ Περικλεῖ καὶ Παρ]- | |
| άλοι καὶ Χσανθίπποι καὶ τοῖς ὑέ[σιν· ἀπαναλίσκεν δὲ ἀπὸ το͂ν χρεμάτον] | |
| 15 | ℎόσα ἐς τὸν φόρον τὸν Ἀθεναίον τελ[ε͂ται, ἐπειδὰν ℎε θεὸς ἐχς αὐτο͂ν λαμ]- |
| βάνει τὰ νομιζόμενα vacat | |
| vacat |
… ερε… εισήγηση του Ιππόνικου (;)… η αμοιβή του να είναι μία δραχμή την ημέρα και να έχει αυτός την επιμέλεια της κρήνης και (στ. 5) της μεταφοράς του νερού…· πρόταση του Νικόμαχου· τα άλλα να γίνουν, όπως αποφάσισε η βουλή… ώστε να ρέουν… ώστε (να εκτελεστεί) με τα λιγότερα χρήματα… οι πρυτάνεις, οι οποίοι θα κληρωθούν να πρυτανεύσουν πρώτοι… στην επόμενη (στ. 10) κύρια εκκλησία αμέσως μετά τη συζήτηση των ιερών πραγμάτων… καλό είναι για το δήμο των Αθηναίων… καμία να μη γίνεται και για να έχουν οι Αθηναίοι… Πρόταση του…· τα άλλα να γίνουν, όπως ακριβώς εισηγήθηκε ο Νικόμαχος· να επαινέσουν τον Περικλή, τον Πάραλο και τον Ξάνθιππο και τους γιους τους (;)· τα χρήματα για το έργο να δοθούν (στ. 15) από το φόρο που καταβάλλεται στους Αθηναίους, αφού η θεά λάβει το μερίδιό της.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
IG I3 49· Ε. Ζαββού στο Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου – Μπουραζέλης 2007: 49-50.
Η έκδοση του κειμένου βασίστηκε στο Ε. Ζαββού στο Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου – Μπουραζέλης 2007: 49-50.
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Hiller von Gaertringen 1919: 664-667· Meritt 1937: 18-20· Meritt 1945: 91-93· Wilhelm 1948: 128-129· ATL II σελ. 74, D19· Mattingly 1961: 164-165· Meritt – Wade-Gery 1963: 100-117· Davies, APF 459-460· Thompson 1971: 328-335· Woodhead 1973-1974: 751-761· Samons II 2000: 49 σημ. 99.
Σύμφωνα με την Ε. Ζαββού στο Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου – Μπουραζέλης 2007: 50, η ακριβής χρονολόγηση του ψηφίσματος (πιθανώς περί το 432/1 π.Χ.) είναι προβληματική λόγω της αποσπασματικής διατήρησης του λίθου. Βέβαιη θεωρεί εύλογα μόνο τη χρονολόγηση του ψηφίσματος πριν από το 430 π.Χ., έτος κατά το οποίο πέθανε ο Ξάνθιππος, γιος του Περικλέους, στη διάρκεια του λοιμού που έπληξε την Αθήνα (Πλούταρχος, Περικλῆς 36), καθώς στη δεύτερη τροπολογία του ψηφίσματος προτείνεται η απόδοση τιμών τόσο στον Περικλή όσο και σε μέλη της οικογένειάς του, μεταξύ άλλων στο γιο του Ξάνθιππο (στ. 13-14). Η Ε. Ζαββού εκφράζει την άποψη ότι το ψήφισμα αποτελεί πιθανώς μέρος του προγράμματος του Περικλή για τη διευθέτηση των δημοσίων έργων και των ιερών πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ο D. Lewis, IG I3 49, προτείνει τη χρονολόγησή του μεταξύ των ετών 440 και 432 π.Χ.
Η επιγραφή βρέθηκε στην Ακρόπολη και φυλάσσεται στο Επιγραφικό Μουσείο (ΕΜ 6849).
Τα ψηφίσματα είναι κείμενα που διατυπώνονται και ψηφίζονται από τα συλλογικά πολιτειακά όργανα των ελληνικών πόλεων (βουλή/συνέδριον, ἐκκλησία τοῦ δήμου) μέσα από διαδικασίες οι οποίες ποικίλλουν στις διάφορες πόλεις. Τα ψηφίσματα των ελληνικών πόλεων ρυθμίζουν θέματα σχετικά με την εξωτερική και εσωτερική πολιτική, την οικονομία, τα δημόσια έργα, την οργάνωση γιορτών και αγώνων και γενικά ό,τι αφορά το δημόσιο βίο. Ψηφίσματα δεν εκδίδονται μόνο από ελληνικές πόλεις αλλά επίσης από Συμπολιτείες, Κοινά, Αμφικτυονίες, σωματεία.
Ένας μεγάλος αριθμός ψηφισμάτων αφορά χορήγηση προνομίων ή/και τιμών σε άτομα και ομάδες που έχουν επιδείξει ευεργετικές δραστηριότητες ή υποδειγματικές συμπεριφορές προς την πόλη ή όποιον οργανισμό εκδίδει το ψήφισμα. Πρόκειται για τα τιμητικά ψηφίσματα.
Στήλη από πεντελικό μάρμαρο, από την οποία σώζεται το κάτω αριστερό τμήμα (ύψ. 0,445 μ., πλ. 0,495 μ., πάχ. 0,145 μ.).
Η συμπλήρωση του ψηφίσματος είναι προβληματική λόγω της αποσπασματικής διατήρησης του λίθου.
Η αποσπασματικά σωζόμενη στήλη σώζει τμήματα δύο τροπολογιών σε ψήφισμα της βουλῆς και του δήμου που είχε αναγραφεί στο ανώτερο, χαμένο σήμερα, τμήμα της. Η δεύτερη κατά σειρά τροπολογία τροποποιεί την πρώτη, την οποία εισηγήθηκε κάποιος Νικόμαχος (στ. 13). Από το σωζόμενο τμήμα της επιγραφής προκύπτει ότι το ψήφισμα σχετίζεται με δημόσιο έργο, πιθανότατα τη βελτίωση του συστήματος ύδρευσης της Αθήνας ή ακόμα την κατασκευή ή επισκευή των κρηνών της πόλης (στ. 5-7), έργο που προγραμματίστηκε να πραγματοποιηθεί ἀπὸ ὀ]|λιγίστον χρεμάτο[ν] (στ. 7-8), αλλά κατά προτεραιότητα (στ. 9-10). Από τη δεύτερη τροπολογία του ψηφίσματος προκύπτει πιθανώς ότι το έργο σχετίζεται με την οικογένεια του Περικλέους, αφού αναφέρονται οι γιοι του, Πάραλος και Ξάνθιππος, και ίσως οι γιοι τους ή οι κηδεμονευόμενοι του Περικλέους, Αλκιβιάδης και Κλεινίας (Mattingly 1961: 164· Davies, APF 460), οι οποίοι επαινούνται (στ. 13-14). Σύμφωνα με την επικρατέστερη συμπλήρωση των στίχων, στην τροπολογία προτάθηκε να τιμηθεί ο Περικλής και οι απόγονοί του, επειδή πιθανότατα προσφέρθηκαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της δαπάνης του δημοσίου έργου, αλλά τα χρήματα για την κατασκευή του αποφασίστηκε τελικά να δοθούν από τα χρήματα του φόρου των συμμαχικών πόλεων (στ. 14-16). Μπορεί, ίσως, να συνδεθεί με την ιστορία που παραδίδει ο Πλούταρχος (Περικλῆς 14) ότι ο Περικλής προσφέρθηκε να πληρώσει για ένα μεγάλο οικοδομικό πρόγραμμα, η προσφορά του όμως πιθανώς δεν έγινε δεκτή και το έργο εγκρίθηκε να εκτελεσθεί με δημόσια χρήματα (Mattingly 1961: 164-165· αντίθετα Meritt – Wade-Gery 1963: 106).
Ελένη Ζαββού