| 〚θε〛 οἱ 〚∶〛 {⁵θεοί ∶}⁵ πρέσβες ἐγ Λεον[τ]- | |
| ίνον ℎοὶ τὲγ χσυμμαχί- | |
| αν ἐποέσαντο καὶ τὸν ℎ- | |
| όρκον Τιμένορ Ἀγαθοκ- | |
| 5 | λέος, Σο͂σις Γλαυκίο Γέ- |
| λον Ἐχσεκέστο, γραμμα- | |
| τεὺς Θεότιμος Ταυρίσ- | |
| κο· ἐπ’ Ἀφσεύδος ἄρχοντ- | |
| ος καὶ τε͂ς βολε͂ς ℎε͂ι Κρ- | |
| 10 | ιτιάδες ἐγραμμάτευε· |
| ἔδοχσεν τε͂ι βολε͂ι καὶ | |
| το͂ι δέμοι· Ἀκαμαντὶς ἐ- | |
| πρυτάνευε, Χαρίας ἐγρ- | |
| αμμάτευε, Τιμόχσενος | |
| 15 | ἐπεστάτε, Καλλίας ε-νν |
| ἶπε· τὲμ μὲν χσυμμαχία- | |
| ν εἶναι Ἀθεναίοις καὶ | |
| Λεοντίνοις καὶ τὸν ὅρ̣- | |
| κον δο͂ναι καὶ δέχσασ- | |
| 20 | [θαι· ὀμόσ]αι δὲ Ἀθεναί- |
| [ος τάδε· σύ]νμα[χ]οι ἐσόμ- | |
| [εθα Λεοντ]ίν[οις ἀί]δ̣ιο- | |
| [ι ἀδόλος κ]αὶ [ἀβλα]βο͂ς· | |
| [Λεοντίνο]ς ὁ[μο͂ς ὀ]μόσ- | |
| 25 | [αι· σύνμαχοι ἐσόμ]εθα |
| [Ἀθεναίοις ἀίδιοι] ἀδό- | |
| [λος καὶ ἀβλαβο͂ς· π]ερὶ | |
| [․ ․ ․ ․ ․ ․ 14 ․ ․ ․ ․ ․ ․ ]μπο | |
| [ ․ ․ ․ ․ ․ ․ 14 ․ ․ ․ ․ ․ ․ ]ενα | |
| 30 | [ ․ ․ ․ ․ ․ ․ 14 ․ ․ ․ ․ ․ ․ ]δεε |
| [ ․ ․ ․ ․ ․ ․ 15 ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ]σθ | |
| [ ․ ․ ․ ․ ․ ․ 15 ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ]οπ | |
| lacuna | |
| [— — — ․ ․ ․ ]ι — — — | |
| [— — — ․ ]εαθ — — — | |
| 35 | [— — — —]ιοι v — — |
| 36 | vacat |
Απεσταλμένοι από την πόλη των Λεοντίνων, οι οποίοι συνήψαν τη συμμαχία και έδωσαν τον όρκο, ήταν ο Τιμήνωρ ο γιος του Αγαθοκλή, (στ. 5) ο Σώσις ο γιος του Γλαυκία, ο Γέλων ο γιος του Εξηκέστου, γραμματέας ήταν ο Θεότιμος ο γιος του Ταυρίσκου, όταν άρχοντας ήταν ο Αψεύδης και γραμματέας της βουλής (στ. 10) ο Κριτιάδης. Αποφάσισε η βουλή και ο δήμος, η Ακαμαντίδα ήταν πρυτανεύουσα, ο Χαρίας ήταν γραμματέας, ο Τιμόθεος επιστάτης, ο Καλλίας (στ. 15) εισηγήθηκε. Να πραγματοποιηθεί η συμμαχία ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Λεοντίνους και να δώσουν και να λάβουν τον όρκο. (στ. 20) Οι Αθηναίοι να ορκισθούν τα ακόλουθα: θα είμεθα σύμμαχοι των Λεοντίνων παντοτινοί, χωρίς δόλο και χωρίς παραβίαση της συνθήκης. Οι Λεοντίνοι επίσης θα ορκισθούν: θα είμεθα σύμμαχοι (στ. 25) των Αθηναίων παντοτινοί, χωρίς δόλο και χωρίς παραβίαση της συνθήκης.
(Ακολουθούν πολύ ελλιπώς σωζόμενοι στίχοι)
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
IG I3 54· Meiggs – Lewis, GHI 64· Α. Ραμού-Χαψιάδη στο Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου – Μπουραζέλης 2007: 67-68· Attic Inscriptions Online 301 (https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGI3/54).
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
——
Η επιγραφή βρέθηκε μεταξύ του Διονυσιακού θεάτρου και του Ηρωδείου και φυλάσσεται στο Επιγραφικό Μουσείο (ΕΜ 6855).
Οι συνθήκες συμμαχίας είναι κείμενα βάσει των οποίων οι συμβαλλόμενοι (συνήθως πόλεις) δεσμεύονται να αλληλοβοηθηθούν σε περίπτωση εξωτερικού ή εσωτερικού κινδύνου (γενικότερα για συνθήκες και ειδικότερα για συνθήκες συμμαχίας βλ. Guarducci 2019: 121-123). Οι συνθήκες επισφραγίζονται με όρκους που καθιστούν τους θεούς μάρτυρες της συνθήκης και εγγυητές τήρησης των όρων της. Σε πρακτικό επίπεδο την ευθύνη τήρησης της συνθήκης αναλαμβάνουν αξιωματούχοι των συμβαλλόμενων. Οι συνθήκες του αρχαίου ελληνικού κόσμου έχουν συγκεντρωθεί σε τρεις τόμους (Staatsverträge II, III, IV). Ειδικά οι συνθήκες μεταξύ κρητικών πόλεων έχουν συγκεντρωθεί από τον Α. Χανιώτη (Chaniotis 1996).
Στήλη από πεντελικό μάρμαρο, σωζόμενη κατά το ανώτερο μέρος (ύψ. 0,75 μ., πλ. 0,43 μ., πάχ. 0,165μ.).
Από το προοίμιο προκύπτει ότι οι Λεοντίνοι, άποικοι των Χαλκιδέων της Νάξου στη Σικελία, έστειλαν τέσσερις αντιπροσώπους στην Αθήνα για σύναψη συμμαχίας και ότι η απόφαση ελήφθη ύστερα από σχετικό προβούλευμα της βουλῆς και εισηγητή τον Καλλία (στ. 15), όταν ήταν άρχοντας ο Αψευδής (στ. 8, 433/2 π.Χ.), πρυτανεύουσα η Ακαμαντίδα φυλή (στ. 12), γραμματέας ο Χαρίας (στ. 13-14) και επιστάτης ο Τιμόξενος (στ. 14-15).
Προβλέπεται οι Αθηναίοι να συνάψουν συμμαχία με τους Λεοντίνους, να ορκισθούν και να δεχθούν τον όρκο από τους απεσταλμένους των Λεοντίνων (στ. 16-20). Μόνο τμήματα του αθηναϊκού όρκου διασώθηκαν. Με βάση δε τις συμπληρώσεις που έγιναν (στ. 20-23) φαίνεται ότι η συμμαχία θα ήταν «αΐδιος» και «αβλαβής» (βλ. Meritt 1946). Στην ίδια συνέλευση οι Αθηναίοι συνάπτουν συμμαχία και με τους αντιπροσώπους του Ρηγίου (βλ. Meiggs – Lewis, GHI σελ. 172).
Υποστηρίζεται ότι οι συμμαχίες του 433/2 π.Χ. αποτελούν ανανέωση παλαιότερων συνθηκών, που πιθανώς έγιναν στις αρχές της δεκαετίας 450-440 π.Χ. (Meiggs – Lewis, GHI σελ. 173-174). Πέρα από τις επιγραφικές ενδείξεις η άποψη φαίνεται πιθανή, εάν η σύναψη συμμαχιών προκλήθηκε από την αύξηση της δύναμης των Συρακοσίων, οι οποίοι το 450 π.Χ. υποτάσσουν τις πόλεις των Σικελών εκτός από την Τρινακίη (Διόδωρος Σικελιώτης 11.92· βλ. και 12.29) και το 445 π.Χ. νικούν τους Ακραγαντίνους. Φαίνεται δηλαδή ότι οι Λεοντίνοι και οι Ρηγίνοι ανησυχούντες από τη συνεχώς αυξανόμενη δύναμη των Συρακοσίων αναζήτησαν την υποστήριξη ισχυρών συμμάχων και ότι οι Αθηναίοι ανταποκρίθηκαν, αποβλέποντας στην επέκταση της πολιτικής τους επιρροής στη Δύση.
Με την επεκτατική πολιτική των Συρακοσίων και την προσπάθεια διατήρησης της ηγετικής τους θέσης προφανώς συνδέεται η αποστολή των απεσταλμένων των Λεοντίνων και των Ρηγίνων το 433/2 π.Χ. Κατά το χρόνο εκείνο οι Συρακόσιοι ναυπήγησαν εκατό τριήρεις, διπλασίασαν τη δύναμη του ιππικού τους, ενίσχυσαν το πεζικό τους και «χρημάτων παρασκευάς ἐποιοῦντο» (Διόδωρος Σικελιώτης 12.30.1). Οι Αθηναίοι αποδέχθηκαν τις προτάσεις τους ώστε να αποκτήσουν στρατιωτικό και πολιτικό έρεισμα στη Σικελία και στην Κάτω Ιταλία, δεδομένου μάλιστα ότι είχαν νωρίτερα συνάψει αμυντική συμμαχία, ἐπιμαχία, με τους Κερκυραίους (Θουκυδίδης 1.44) προκαλώντας την έχθρα των Κορινθίων. Έκτοτε η πρώτη εκστρατεία που αναλαμβάνουν στη Σικελία, ανταποκρινόμενοι σε αίτημα συμμάχων των Λεοντίνων, χρονολογείται το 427/6 π.Χ. Ο Θουκυδίδης (3.86) σημειώνει ότι το αίτημα αυτό λειτουργεί ως πρόφαση διότι με την εκστρατεία επιδίωκαν να στερήσουν τους Πελοποννησίους από την εισαγωγή σιταριού.
Άννα Ραμού-Χαψιάδη