| [- – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – -] | |
| TE τὰν πόλιν ἀπὸ τῶ̣ν ΚΡ̣Ι̣Τ̣[- – – – τὰ δ]αμόσια συνφυ̣[λάσ]- | |
| σειν τὰ ἀπὸ προγόνων παραδ̣[εδ]ομένα α[ὐτᾷ καὶ τὰ δίκαια ὀφ]είλοντα τηρεῖσθαι τ̣[ῷ] | |
| τε δάμῳ τῷ Ῥωμαίων καὶ Σεβαστῷ Καίσαρι· περὶ [δὲ τούτων ἔχοντος] τὰν πλείσταν φροντ[ί]- | |
| δα Ἐπινίκου τοῦ γραμματέος τῶν συνέδρων [ὑ]πὲρ̣ [τᾶς πόλιο]ς περὶ τῶν συμφερόν- | |
| 5 | των, καθὼς καὶ παρ’ ὅλον τὸν ἐνιαυτὸν ποιεῖται, εἵνεκεν̣ [του ἐ]πισκευασθῆμεν τὰ δα- |
| μόσια καὶ παρακαλοῦντος τοὺς διὰ παντὸς ποιοῦντας τὰ [δί]καια τᾶι πόλει Ἕλλανάς | |
| τε καὶ Ῥωμαίους τοὺς ἐν αὐτᾷ κατοικοῦντας καὶ ἐν τῷ παρόντ[ι] ὑπολανβάνοντας τὸ | |
| κοινᾷ ἀσθενὲς αὐτᾶς κατ’ ἄνδρα ὑπεχομένους καὶ κατὰ δύναμιν ἐκ̣πληροῦν τὸ βέλ- | |
| τιστον ἐπανγελλομένους εἰς τὰν ἐπισκευὰν αὐτᾶς, εἰς ἂν ὑπέ[σχ]οντο, vacat | |
| 10 | Τείσαρχος Διονυσίου εἰς τὰν ἐπισκευὰν τοῦ ἀρχαίου γυμνασίου ὑποσχόμε[νος] δει- |
| νάρια πεντακόσια ἐπεσκεύασε τάν τε ὀλυμπικὰν στοὰν καὶ τὰν μέσαν vacat | |
| Κράτων Ἀρχεδάμου τὰν γινομέναν αὐτῷ ἔξοδον εἰς τὸ γυμνάσιον εἰς ξύλα δεινάρια – – – | |
| ακόσια καὶ τὰ γινόμενα αὐτῷ ἐν τῷ μετὰ Φιλόστρατον ἐνιαυτῷ εἰς ἐναγισμὸν Ἀριστομέ- | |
| νει ταύρου δεινάρια ἑβδομήκοντα· vacat | |
| 15 | Τυχαμένης Δορκωνίδα δεινάρια τριακόσια· |
| Λεύκιος Βέννιος Γλύκων δεινάρια χίλια· | |
| Τείμαρχος Θέωνος δεινάρια διακόσια· | |
| Πόπλιος Οὐαλέριος Ἄνδρων δεινάρια τριακόσια· | |
| Νικήρατος Θέωνος τὸ βουλεῖον καὶ τὰν ποτ’ αὐτῷ στοὰν ἐπισκευάσειν ἐκ τοῦ ἰδίου βίου· | |
| 20 | Καλλίας Ἀπολλώνιου τὰν παντόπωλιν στοὰν ὡσαύτως ἐπισκευάσειν· |
| Μᾶρκος Ἀντώνιος Πρόκλος δεινάρια ἑκατόν· | |
| Εὐάμερος Φιλοκράτεος δεινάρια διακόσια· | |
| Πόπλιος Λικήϊος δεινάρια ἑκατόν· | |
| Πόπλιος Λικίνιος Κέλερ δεινάρια ἑκατόν· | |
| 25 | Πόπλιος Φλαμίνιος δεινάρια ἑκατόν· |
| Τιβέριος Κλαύδιος Βουκκίων δεινάρια διακόσια πεντήκοντα· | |
| Διονύσιος Ἀριστομένεος ὑπὲρ Πλεισταρχίαν τὰν ματέρα δεινάρια πεντακόσια εἰς τὰν ἐπι- | |
| σκευὰν τοῦ ναοῦ τᾶς Δάματρος καὶ τᾶς στοᾶς τᾶς λεγομένας Νικαίου· | |
| Διογένης Διογένεος ὑπέρ Διογένη καὶ Φιλωνίδαν καὶ Φιλόξενον δεινάρια ἑκατὸν πεντήκοντα· | |
| 30 | Τίτος Νίννιος Φιλιππίων δεινάρια πεντήκοντα· |
| [Ἀ]σκλάπων καὶ Ξενοκράτης οἱ Τιμοκράτεος δεινάρια ἑκατόν· | |
| Νικηφόρος Σωτηρίδα μετὰ Σωτηρίδα τοῦ υἱοῦ δεινάρια ἑκατόν· | |
| Δομέτιος τὸν ναὸν ἐπισκευάσειν τοῦ Ἡρακλέος καὶ Ἑρμοῦ ἐν γυμνασίῳ· Μηνᾶς καὶ Λεύκιος Σάλβιος οἱ Ζωπύρου ἐπισκευάσειν ἐν ᾧ | |
| τὸ κρεοπώλιόν ἐστι καὶ τὰν ποτ’ αὐτῷ στοὰν ἀπὸ δειναρίων τριακοσίων· | |
| 35 | Λύσων Νικίππου τὸ λογεῖον τοῦ δεικτηρίου. |
| Καὶ συμβουλευόντων ἐπαινεῖν αὐτοὺς ἐφ’ ᾇ ἔσχηκαν ὑπὲρ τᾶς πόλιος φροντίδος εἰς τὸν δᾶμον | |
| τῶν Ῥωμαίων καὶ ποτὶ τὸν Σεβαστὸν εὐνοίᾳ, ἔδοξε τοῖς συνέδροις ἐπαινέσαι τοὺς ἐπανγελ[λο]- | |
| μένους ἐπὶ πᾶσι τοῖς προγεγραμμένοις· ὅπως δὲ ᾖ διάδηλος ἁ δεδομένα ὑπ’ αὐτῶν τᾷ πόλει χάρις | |
| ἀναθείτω παρὰ τὸ Σεβαστεῖον Ἐπίνικος ὁ γραμματεὺς τῶν συνέδρων ἐκ τῶν τᾶς πόλιος εἰσόδων χαρά- | |
| 40 | ξαι εἰς στάλαν λιθίναν καθὼς ἕκαστος ὑπέσχετο καὶ ὅτι ἐπὶ γραμματέος συνέδρων Ἐπινίκου· ὡσ- |
| αύτως δὲ καθ’ ἕκαστον ἀναθημάτων τελεσθησομένων γινέσθω ἐπιγραφὰ ὅτι ὑπέσχετο ἐπὶ γραμ- | |
| ματέως συνέδρων Ἐπινίκου. |
Η πόλη… να διαφυλάσσει τα δημόσια κτήρια που έχουν κληροδοτήσει οι πρόγονοι σ’ αυτή και να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της προς το ρωμαϊκό λαό και τον Σεβαστό Καίσαρα. Και επειδή γι’ αυτά επιδεικνύει τη μεγαλύτερη επιμέλεια –όπως πράττει καθ’ όλο το έτος (της θητείας του)– ο Επίνικος, ο γραμματέας των συνέδρων, δηλαδή για το συμφέρον και το όφελος της πόλης, (στ. 5) προκειμένου να επισκευαστούν τα δημόσια κτίρια, και επειδή απευθύνει έκκληση στους Έλληνες και τους Ρωμαίους που κατοικούν στην πόλη και πράττουν σε κάθε ευκαιρία το σωστό γι’ αυτή και αντιλαμβανόμενοι τις οικονομικές της δυσκολίες στις παρούσες συνθήκες την ενισχύουν με τα δικά του μέσα ο καθένας στο μέτρο του δυνατού και υπόσχονται να φέρουν εις πέρας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ό,τι χρειάζεται για την επισκευή των κτηρίων της· και σχετικά με αυτή υποσχέθηκαν τα εξής:
(στ. 10) Ο Τείσαρχος, γιος του Διονυσίου, υποσχέθηκε να δώσει πεντακόσια δηνάρια για την επισκευή του αρχαίου γυμνασίου και επισκεύασε την Ολυμπική και τη Μέση στοά.
Ο Κράτων, γιος του Αρχεδάμου, τη δαπάνη για ξυλεία για το γυμνάσιο, …ακόσια δηνάρια και τη δαπάνη που του αναλογεί, για το μετά τον Φιλόστρατο έτος, για τη θυσία ταύρου προς τιμήν του Αριστομένη, εβδομήντα δηνάρια.
(στ. 15) Ο Τυχαμένης, γιος του Δορκωνίδα, τριακόσια δηνάρια.
Ο Λεύκιος Βέννιος Γλύκων χίλια δηνάρια.
Ο Τείμαρχος, γιος του Θέωνα, διακόσια δηνάρια.
Ο Πόπλιος Ουαλέριος Άνδρων τριακόσια δηνάρια.
Ο Νικήρατος, γιος του Θέωνα, υποσχέθηκε να επισκευάσει το βουλευτήριο και την παρακείμενη στοά με δικά του έξοδα.
(στ. 20) Ο Καλλίας, γιος του Απολλώνιου, υποσχέθηκε να επισκευάσει κατά τον ίδιο τρόπο την παντόπωλη στοά.
Ο Μάρκος Αντώνιος Πρόκλος εκατό δηνάρια.
Ο Ευήμερος, γιος του Φιλοκράτη, διακόσια δηνάρια.
Ο Πόπλιος Λικήιος εκατό δηνάρια.
Ο Πόπλιος Λικίνιος Κέλερ εκατό δηνάρια.
(στ. 25) Ο Πόπλιος Φλαμίνιος εκατό δηνάρια.
Ο Τιβέριος Κλαύδιος Βουκκίων διακόσια πενήντα δηνάρια.
Ο Διονύσιος, γιος του Αριστομένη, υπέρ της μητέρας του Πλεισταρχίας, πεντακόσια δηνάρια για την επισκευή του ναού της Δήμητρας και της στοάς που αποκαλείται «του Νικαίου».
Διογένης, γιος του Διογένη, υπέρ του Διογένη, του Φιλωνίδα και του Φιλόξενου εκατόν πενήντα δηνάρια.
(στ. 30) Ο Τίτος Νίννιος Φιλιππίων πενήντα δηνάρια.
Ο Ασκλάπων και ο Ξενοκράτης, γιοι του Τιμοκράτη, εκατό δηνάρια.
Ο Νικηφόρος, γιος του Σωτηρίδα, μαζί με τον γιο του τον Σωτηρίδα εκατό δηνάρια.
Ο Δομίτιος υποσχέθηκε να επισκευάσει τον ναό του Ηρακλή και του Ερμή στο γυμνάσιο.
Ο Μηνάς και ο Λεύκιος Σάλβιος, οι γιοι του Ζωπύρου, υποσχέθηκαν ότι θα επισκευάσουν το κτήριο που στεγάζει το κρεοπωλείο και την παρακείμενη στοά δίνοντας τριακόσια δηνάρια.
(στ. 35) Ο Λύσων, γιος του Νικίππου, τη σκηνή του δεικτηρίου.
Καθώς, λοιπόν, συζητείτο στη συνέλευση σχετικά με την απονομή επαίνου σε αυτούς για την ευνοϊκή διάθεση που επέδειξαν με την έγνοια τους για την πόλη και προς τον δήμο των Ρωμαίων και προς τον Σεβαστό, οι σύνεδροι αποφάσισαν να επαινέσουν εκείνους που υπόσχονται τα προαναφερθέντα. Και για να είναι εμφανής σε όλους η ευεργετική διάθεση αυτών προς την πόλη, να χαράξει ο Επίνικος, ο γραμματέας των συνέδρων, σε λίθινη στήλη με έξοδα της πόλης (στ. 40) την υπόσχεση που έδωσε ο καθένας και ότι αυτό συνέβη όταν γραμματέας των συνέδρων ήταν ο Επίνικος, και να την αφιερώσει κοντά στο ναό των Σεβαστών. Ομοίως, σε καθένα από τα αναθήματα που θα ολοκληρώνεται να χαράσσεται επιγραφή ότι ο αναθέτης έδωσε τη συγκεκριμένη υπόσχεση όταν γραμματέας των συνέδρων ήταν ο Επίνικος.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ορλάνδος 1959 [1965]: 170-173 (SEG XXIII 205+207)· ΒΕ 1966: αρ. 200· Migeotte 1985α: 597-600 (SEG XXXV 343 στ. 1-14· BE 1987: αρ. 45.
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Migeotte, Souscriptions 55-59· Zoumbaki 1998-1999: 122· Lafond 2006: σποράδην· Spawforth 2012: 213-217· Luraghi 2008: 303, 307, 319· Kantiréa 2007α: 132· Camia 2011: 218 σημ. 1008.
Η χρονολόγηση της επιγραφής έχει αποτελέσει αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ των μελετητών. Από τη μία πλευρά, ορισμένοι τάσσονται υπέρ μιας πρωιμότερης χρονολόγησης, περί το 27 π.Χ., όταν ο Οκταβιανός έλαβε τον τίτλο Augustus. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι η Μεσσήνη είχε υποστηρίξει τον Μάρκο Αντώνιο στον πόλεμο εναντίον του Αυγούστου και συνεπώς θα ήθελε να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τον νικηφόρο princeps όσο το δυνατόν ταχύτερα εγκαθιδρύοντας τη λατρεία του. Από την άλλη πλευρά, έχει υποστηριχθεί ότι μια χρονολόγηση μεταξύ των ετών 15 π.Χ. και 14 μ.Χ. είναι πιθανότερη, καθώς η ‘τιμωρία’ της Μεσσήνης από τον Αύγουστο (Παυσανίας 4.31.1-2) μπορεί να καθυστέρησε αυτές τις εξελίξεις. Επιπλέον, σε κατάλογο εφήβων που χρονολογείται το 3 μ.Χ. διαβάζουμε το όνομα του Διονυσίου Αριστομένους (SEG LXVII 195 στ. 8) που εμφανίζεται και στην παρούσα επιγραφή (στ. 27). Η πιθανή ταύτιση των δύο προσώπων συνηγορεί υπέρ μιας χαμηλότερης χρονολόγησης (Spawforth 2012: 214· για την οικογένεια του Διονύσιου, βλ. Θέμελης 2018α: 200-202). Η ‘ανταπόκριση’ άλλωστε στην πολιτική του Αυγούστου για την αποκατάσταση των δημόσιων κτιρίων και ιερών (στ. 2-3) παραπέμπει σε μία περίοδο κατά την οποία ο Αύγουστος είχε ήδη θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα επισκευής των δημόσιων κτηρίων στη Ρώμη (RG 19-21· βλ. αναλυτικά Eck 2014: 149-157).
Bρέθηκε το 1959 από τον Ορλάνδο in situ μπροστά από την είσοδο του Σεβαστείου.
Πρόκειται για τιμητικό ψήφισμα το οποίο περιλαμβάνει κατάλογο συμμετεχόντων σε επίδοση, δηλαδή εθελοντική συνεισφορά, δωρεά (στ. 10-35).
Τα ψηφίσματα είναι κείμενα που διατυπώνονται και ψηφίζονται από τα συλλογικά πολιτειακά όργανα των ελληνικών πόλεων (βουλή/συνέδριον, ἐκκλησία τοῦ δήμου) μέσα από διαδικασίες οι οποίες ποικίλλουν στις διάφορες πόλεις. Τα ψηφίσματα των ελληνικών πόλεων ρυθμίζουν θέματα σχετικά με την εξωτερική και εσωτερική πολιτική, την οικονομία, τα δημόσια έργα, την οργάνωση γιορτών και αγώνων και γενικά ό,τι αφορά το δημόσιο βίο. Ψηφίσματα δεν εκδίδονται μόνο από ελληνικές πόλεις αλλά επίσης από Συμπολιτείες, Κοινά, Αμφικτυονίες, σωματεία.
Ένας μεγάλος αριθμός ψηφισμάτων αφορά χορήγηση προνομίων ή/και τιμών σε άτομα και ομάδες που έχουν επιδείξει ευεργετικές δραστηριότητες ή υποδειγματικές συμπεριφορές προς την πόλη ή όποιον οργανισμό εκδίδει το ψήφισμα. Πρόκειται για τα τιμητικά ψηφίσματα.
Στήλη, ελλιπής στο άνω μέρος, από την οποία σώζονται δύο θραύσματα που συγκολλήθηκαν (ύψ. 1,25 μ., πλ. 0,76 μ., παχ. 0,10 μ.).
Το ανώτερο τμήμα του κειμένου δεν σώζεται. Το ένα από τα δύο σωζόμενα θραύσματα της στήλης φέρει το άνω δεξιό τμήμα του σωζόμενου κειμένου το οποίο αρχικά είχε δημοσιευθεί χωριστά, αλλά οι J. και L. Robert (BE 1966: αρ. 200) συνέδεσαν τα δύο τμήματα του κειμένου και στη συνέχεια τα θραύσματα συγκολλήθηκαν. Οι πρώτοι έντεκα στίχοι χωρίζονται με ένα κενό από τους υπόλοιπους, ενώ παρατηρείται και μικρή διαφοροποίηση στο μέγεθος των γραμμάτων μεταξύ πρώτου (ύψ. 0,011-0,014 μ.) και δεύτερου τμήματος (ύψ. 0,010 μ.).
Το περιεχόμενο και η δομή του κειμένου
Η επιγραφή μαρτυρεί μία επίδοση που οργανώθηκε με πρωτοβουλία του γραμματέως τῶν συνέδρων της Μεσσήνης Επίνικου, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η επισκευή δημόσιων κτηρίων της πόλης. Πρόκειται, κατ’ ουσίαν, για ένα ψήφισμα το οποίο εξέδωσε η πόλη για να επαινέσει τον Επίνικο καθώς και τους πολίτες και παρεπιδημούντες οι οποίοι συμμετείχαν στην επίδοση αυτή.
Το παρόν ψήφισμα εμφανίζει τα παραδοσιακά δομικά μέρη ενός ψηφίσματος, αν και η δομή του χαρακτηρίζεται παράλληλα από ιδιαιτερότητες. Συγκεκριμένα, το ψήφισμα ξεκινά με το προοίμιο (έως και στ. 9), συνεχίζει με τον κατάλογο των συμμετεχόντων στην επίδοση (στ. 10-35), ενώ ακολουθεί μία σύντομη αιτιολόγηση (στ. 36-37), το ρήμα επικύρωσης (ἔδοξε) και η κυρίως απόφαση για την απόδοση τιμών στους δωρητές και την αναγραφή του ψηφίσματος (στ. 37-42), με μία σύντομη προτρεπτική διάταξη (στ. 38).
Ιδιαιτερότητα στη δομή του κειμένου συνιστά το γεγονός ότι το όνομα του πρώτου δωρητή χωρίζεται από αυτό των υπολοίπων μέσω ενός διαστήματος, ενώ παράλληλα διαφέρει και ως προς το μέγεθος των γραμμάτων. Σύμφωνα με τον Migeotte 1985α: 603, η επιλογή αυτή αιτιολογείται πιθανώς από το γεγονός ότι ο Τείσαρχος ήταν ο πρώτος που υποσχέθηκε να συμμετάσχει στην επίδοση και έκανε την πιο γενναιόδωρη προσφορά· το δεύτερο σκέλος του επιχειρήματος αυτού, όμως, δεν ευσταθεί, εφόσον ο Λεύκιος Βέννιος Γλύκων προσέφερε χίλια δηνάρια, ενώ και άλλοι δωρητές χρηματοδότησαν την επισκευή περισσότερων του ενός κτηρίων (στ. 19, 27-28). Αξίζει να σημειωθούν ακόμη δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο πρώτων δωρεών. Η πρώτη, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες που εκφέρονται συνήθως με απαρέμφατο μέλλοντα εξαρτώμενο από το εννοούμενο ρήμα ὑπέσχετο, εκφέρεται με οριστική αορίστου, συνεπώς η επισκευή που ανέλαβε ο Τείσαρχος εμφανίζεται ως τετελεσμένη. Όσον αφορά τις δωρεές του Κράτωνα, γιου του Αρχεδάμου, η ξυλεία που θα αγοραζόταν με τα χρήματα που προσέφερε θα χρησιμοποιούνταν μάλλον για λειτουργικές ανάγκες του γυμνασίου (π.χ. θέρμανση) και όχι για οικοδομικές εργασίες (για τις οποίες συνήθως χρησιμοποιούνται οι όροι (κατα)ξύλωσις/ξυλοῦν, βλ. π.χ. IG IV2 1, 103 στ. 130· IG XII 3, 1270 στ. Α15· I.Milet 1039 Ι στ. 7), ενώ η δεύτερη δωρεά είναι σαφές ότι δεν σχετίζεται με εργασίες επισκευής (αγορά ταύρου για τη θυσία προς τιμήν του σημαντικού Μεσσήνιου ήρωα Αριστομένη). Σε κάθε περίπτωση, η διατύπωση παραπέμπει περισσότερο σε δαπάνη στο πλαίσιο ετήσιου αξιώματος παρά σε έκτακτη δωρεά στο πλαίσιο της επίδοσης.
Οργάνωση και συμμετοχή στην επίδοση: προσωπογραφικές παρατηρήσεις
Κατά τα τέλη του 1ου αι. π.Χ. η πόλη αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες (στ. 8), οι οποίες θα μπορούσαν να εξηγήσουν τη σχετικά παραμελημένη κατάσταση των κτηρίων της. Η ανταπόκριση στην πρόσκληση του Επίνικου ήταν σημαντική (24 ή 25 δωρητές· η μόνη γυναίκα που μνημονεύεται στον στ. 27 δεν συμμετείχε άμεσα στην επίδοση, αφού η δωρεά πραγματοποιήθηκε από τον γιο της), αλλά τα ποσά που προσφέρθηκαν κρίνονται χαμηλά, με το σύνολο να ανέρχεται περίπου στα 6.000 δηνάρια. Το γεγονός αυτό φανερώνει την ανάγκη για μικρές παρεμβάσεις στα αναφερόμενα κτήρια. Όσον αφορά τους δωρητές, ένα μέρος αυτών ήταν είτε Ρωμαίοι πολίτες είτε Μεσσήνιοι με ρωμαϊκά πολιτικά δικαιώματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δωρεές τους δεν προορίζονταν για την επισκευή συγκεκριμένου κτηρίου, με εξαίρεση τον Δομίτιο ο οποίος ανέλαβε την επισκευή του ναού του Ερμή και του Ηρακλή που βρισκόταν στο γυμνάσιο. Αν και δεν χρηματοδότησαν όλοι οι υπόλοιποι Μεσσήνιοι δωρητές την επισκευή ενός συγκεκριμένου κτηρίου, είναι εμφανές ότι επιθυμούσαν, σε μεγαλύτερο βαθμό από τους Ρωμαίους πολίτες, να συνδεθούν στη συλλογική μνήμη με το κτήριο που ‘επισκεύασαν’ μέσω της δωρεάς τους.
Παρόλο που για τους Ρωμαίους πολίτες της επιγραφής δεν διαθέτουμε αρκετές μαρτυρίες, οι Μεσσήνιοι δωρητές είναι γνωστοί και από άλλες πηγές. Το γεγονός αυτό επιτρέπει να παρακολουθήσουμε την ανάμειξη των μελών της τοπικής ελίτ στην αποκατάσταση των υποδομών της πόλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Διονύσιος Αριστομένους, ο οποίος ανέλαβε την επισκευή του ναού της Δήμητρας (στ. 27-28). Πρόκειται για μέλος γνωστής οικογένειας της τοπικής αριστοκρατίας, που τιμήθηκε μετά θάνατον με αφηρωισμό. Ο Νικήρατος Θέωνος, που ανέλαβε την επισκευή του βουλείου (στ. 19) ανήκε επίσης σε εύπορη οικογένεια της πόλης, καθώς βάσει προσωπογραφικών δεδομένων ο Luraghi υποστηρίζει πως ήταν μέλος της οικογένειας των Σαιθιδών, η οποία ήκμασε ιδιαιτέρως τον 2ο αι. μ.Χ. Όσον αφορά τον Κράτωνα Αρχεδάμου (στ. 12-14), γνωρίζουμε ότι διετέλεσε γυμνασίαρχος το 4 μ.Χ. Η θητεία αυτή δεν μπορεί, ωστόσο, να συσχετιστεί με ασφάλεια με εκείνη που φαίνεται να εννοείται στους στ. 12-14 της εν λόγω επιγραφής.
Επισκευή δημόσιων κτηρίων: τοπική ταυτότητα και αυτοκρατορικό πρότυπο
Τα προς επισκευή κτήρια είχαν τόσο πρακτική όσο και συμβολική διάσταση και αφορούσαν διάφορες εκφάνσεις του δημόσιου βίου. Χώροι του γυμνασίου, βασικού θεσμού για την εκπαίδευση των νέων, ο ναός του Ερμή και του Ηρακλή, θεών προστατών του γυμνασίου, αλλά και στοές, μερικές από τις οποίες εξυπηρετούσαν ανάγκες σχετικές με την αγορά, δέχθηκαν επισκευές. Η ὀλυμπικὴ στοὰ εικάζεται ότι φιλοξενούσε αγάλματα Μεσσήνιων αθλητών που είχαν διακριθεί στους Ολυμπιακούς αγώνες, συνεπώς η επισκευή της θα ενίσχυε την τοπική υπερηφάνεια και την ιστορική συνείδηση των Μεσσηνίων. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να είχε και η επισκευή του ναού της Δήμητρας. Σύμφωνα με τον Παυσανία (4.27.6-7), η Δήμητρα ήταν μία από τις θεότητες στις οποίες προσέφεραν θυσίες κατά την ίδρυση της Μεσσήνης οι ιερείς της πόλης (για την απεικόνιση της θεάς σε νομίσματα της πόλης βλ. BCD Peloponnesos 758). Παράλληλα δέχθηκαν επισκευή κτήρια πολιτικού χαρακτήρα και κτήρια που συνδέονταν με την ψυχαγωγία. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στο βουλεῖον, όρος που παραπέμπει στο βουλευτήριο, και στο λογεῖον του δεικτηρίου, πιθανώς τη σκηνή του εκκλησιαστήριου (Ορλάνδος 1959 [1965]: 172), όπου λάμβαναν χώρα παραστάσεις (θεατρικές, μουσικές) προς τιμήν του Ασκληπιού. Η συμπερίληψη στο πλαίσιο αυτό της σχετικής με τον Αριστομένη προσφοράς του Κράτωνα αποτελεί ένδειξη για τη σημασία του μυθικού-ιστορικού παρελθόντος της πόλης στους ρωμαϊκούς χρόνους καθώς και για την πρόθεση των αρχών να τιμήσουν τα άτομα εκείνα που συνέβαλαν στην αναβίωσή του.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο βασικός στόχος του παρόντος ψηφίσματος ήταν η απόδοση τιμών σε όσους συμμετείχαν στην επίδοση. Οι απονεμηθείσες τιμές περιλάμβαναν τον έπαινο, τη χάραξη του ψηφίσματος και την ανάθεσή του σε έναν επιφανέστατο τόπο, καθώς και την άδεια ίδρυσης αναθηματικής επιγραφής από τους δωρητές, προνόμιο που αποδιδόταν συχνά σε ευεργέτες που αναλάμβαναν την επισκευή ή την κατασκευή ενός κτηρίου (πρβλ. IG V 1, 1463· AE 1998: αρ. 1254). Η ίδρυση της παρούσας στήλης κοντά στο Σεβαστείο αποτελεί μία ακόμη ένδειξη αφενός μεν για τη σύνδεση αυτού του προγράμματος επισκευών με την πολιτική του Αυγούστου σε μία προσπάθεια εξασφάλισης της εύνοιάς του, αφετέρου δε για την ενσωμάτωση της αυτοκρατορικής λατρείας και ιδεολογίας στον δημόσιο βίο και τον δημόσιο χώρο της πόλης. Παρατηρείται, συνεπώς, μία σύζευξη τοπικού παρελθόντος και ρωμαϊκού παρόντος η οποία χαρακτηρίζει και άλλα έργα επισκευής στη Μεσσήνη, όπως η αναμόρφωση της κρήνης της Αρσινόης στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. (SEG XLVI 418· πρβλ. Kantiréa 2007α: 137· Themelis 2019: 48-53): η κρήνη που είχε λάβει το όνομά της από τη μητέρα του Ασκληπιού (Παυσανίας 4.31.12) κοσμήθηκε με αγάλματα των αυτοκρατόρων, τα οποία αφιέρωσαν ευεργέτες της πόλης. Η σύζευξη αυτή εξυπηρετούσε τους στόχους των τελευταίων, οι οποίοι επεδίωκαν την ενίσχυση της θέσης τους στην τοπική κοινωνία και την προώθηση των επαφών τους με τη ρωμαϊκή διοίκηση και την κεντρική εξουσία.
Γεώργιος Αθανασιάδης