| ἐπὶ Πέλοπος ἄρχοντος, ἐπὶ τῆς Πτολεμαιίδος δω- | |
| δεκάτης πρυτανείας· Σκιροφοριῶνος ἕκτει καὶ δε̣- | |
| κάτει τῆς πρυτανείας· ἐκκλησία ἐν τῶι θεάτρωι· ἔδο- | |
| ξεν τεῖ βουλεῖ καὶ τῶι δήμωι· Αἰσχέας Θεοπείθου | |
| 5 | Κηφισιεὺς εἶπεν· ἐπειδὴ ὁ ἱερεὺς τοῦ Ἀσκληπιοῦ |
| τοῦ ἐν ἄστει Πρωταγόρας Νικήτου Περγασῆθεν πρό- | |
| σοδον ποιησάμενος πρὸς τὴμ βουλὴν ἀπήγγελκεν | |
| ἐν αἷς πεποίηται θυσίαις γεγονέναι τὰ ἱερὰ καλὰ | |
| καὶ σωτήρια πᾶσιν Ἀθηναίοις καὶ τοῖς οἰκοῦσιν τὰς πό- | |
| 10 | [λ]εις τὰς Ἀθηναίων· ἐπιμεμέληται δὲ καὶ τῆς τοῦ ἱε- |
| [ρ]οῦ εὐκοσμίας καὶ τὰς θυσίας ἁπάσας τέθυκεν κατὰ [τὰ] | |
| ψηφίσματα· πεποίηται δὲ καὶ τὴν ἀναστροφὴν εὐσχήμο- | |
| [ν]α̣ κα̣ὶ̣ ὁ̣ρ̣μότ̣τ̣ουσαν τεῖ ἱερω[σ]ύ̣ν̣ε̣[ι] v ἀ̣γ̣α̣θεῖ̣ τ̣ύ̣[χει δεδόχθαι τεῖ] | |
| βουλεῖ τοὺς λαχόντας προέδρους εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἐκκλησί- | |
| 15 | αν χρηματίσαι περὶ τούτων, γνώμην δὲ ξυμβάλλε- |
| σθαι τῆς βουλῆς εἰς τὸν δῆμον ὅτι δοκεῖ τεῖ βουλεῖ | |
| ἐπαινέσαι τὸν ἱερέα τοῦ Ἀσκληπιοῦ τοῦ ἐν ἄστει̣ | |
| καὶ στεφανῶσαι αὐτὸν θαλλοῦ στεφάνωι εὐσε- | |
| βείας ἕνεκα καὶ φιλοτιμίας ἣν ἔχων διατελεῖ | |
| 20 | πρὸς τοὺς θεούς, vv ἀναγράψαι δὲ τὸ ψήφισμα ἐν |
| στήληι λιθίνηι καὶ στῆσαι ἐν τῶι τοῦ Ἀσκληπιοῦ ἱερῶ[ι]· | |
| τὸν δὲ ταμίαν τῶν στρατιωτικῶν μερίσαι τὸ γενόμε- | |
| νον ἀνάλωμα εἰς τὴν ἀναγραφὴν τῆς στήλης. vac. | |
| 23a | (εντός στεφάνου) |
| 24 | ἡ βουλὴ |
| 25 | ὁ δῆμος |
| τὸν ἱερεῖα | |
| Πρωταγόραν | |
| Περγασῆθεν. |
Επί Πέλοπος άρχοντος, όταν η Πτολεμαΐς φυλή πρυτάνευε δωδέκατη στη σειρά· τη δεκάτη έκτη του Σκιροφοριώνος, δεκάτη έκτη ημέρα της πρυτανείας· σύγκληση της εκκλησίας του δήμου στο θέατρο· αποφάσισε η βουλή και ο δήμος· ο Αισχέας, γιος του Θεοπείθου από το δήμο της Κηφισιάς πρότεινε· επειδή ο ιερεύς του Ασκληπιείου της πόλης, ο Πρωταγόρας, γιος του Νικήτου από το δήμο της Περγασής, παρουσιάστηκε στη βουλή και ανήγγειλε ότι, σε όσες θυσίες έχει τελέσει, η έκβαση απέβη καλή και σωτήρια για όλους τους Αθηναίους και όσους κατοικούν τις πόλεις των Αθηναίων και επιμελήθηκε και την ευκοσμία του ιερού και ετέλεσε όλες τις θυσίες σύμφωνα με τα ψηφίσματα και έχει συμπεριφερθεί με ευπρέπεια σύμφωνα με το αξίωμα της ιερωσύνης· με τη βοήθεια της αγαθής τύχης να αποφασίσει η βουλή οι πρόεδροι της εκκλησίας που θα κληρωθούν στην επόμενη συνεδρία να θέσουν το θέμα σε συζήτηση και να εισάγουν την πρόταση της βουλής στην εκκλησία του δήμου, ότι αποφασίζει η βουλή να επαινέσει τον ιερέα του Ασκληπιείου της πόλης και να τον στεφανώσει με στέφανο από ελιά για την ευσέβεια και τη φιλοτιμία που επιδεικνύει προς τους θεούς και να αναγραφεί αυτό το ψήφισμα σε λίθινη στήλη και να στηθεί στο ιερό του Ασκληπιού, και ο ταμίας των στρατιωτικών να διαθέσει τη δαπάνη για την αναγραφή της στήλης.
(μέσα σε στέφανο)
Η βουλή,
ο δήμος,
τον ιερέα
Πρωταγόρα
από το δήμο της Περγασής.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
IG II2 950· SEG XVIII 22 (διόρθωση στην ανάγνωση του κειμένου)· Α.Α. Θέμος στο Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου – Μπουραζέλης 2007: 89-92.
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Aleshire, Ath. Asklepieion 72-100· Aleshire 1991: 175-178.
Βρέθηκε στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης μεταξύ του Διονυσιακού θεάτρου και του Ωδείου Ηρώδου του Αττικού και φυλάσσεται στο Επιγραφικό Μουσείο (ΕΜ 7574).
Τα ψηφίσματα είναι κείμενα που διατυπώνονται και ψηφίζονται από τα συλλογικά πολιτειακά όργανα των ελληνικών πόλεων (βουλή/συνέδριο, εκκλησία του δήμου) μέσα από διαδικασίες οι οποίες ποικίλλουν στις διάφορες πόλεις. Τα ψηφίσματα των ελληνικών πόλεων ρυθμίζουν θέματα σχετικά με την εξωτερική και εσωτερική πολιτική, την οικονομία, τα δημόσια έργα, την οργάνωση γιορτών και αγώνων και γενικά ό,τι αφορά το δημόσιο βίο. Ψηφίσματα δεν εκδίδονται μόνο από ελληνικές πόλεις αλλά επίσης από Συμπολιτείες, Κοινά, Αμφικτυονίες, σωματεία.
Ένας μεγάλος αριθμός ψηφισμάτων αφορά χορήγηση προνομίων ή/και τιμών σε άτομα και ομάδες που έχουν επιδείξει ευεργετικές δραστηριότητες ή υποδειγματικές συμπεριφορές προς την πόλη ή όποιον οργανισμό εκδίδει το ψήφισμα.
Στήλη από μάρμαρο Υμηττού, συγκολλημένη από δύο τεμάχια (ύψ. 0,765 μ., πλ. 0,375 μ., πάχ. 0,095 μ.). Επιστέφεται από ιωνικό κυμάτιο και ταινία.
Στη στήλη σώζεται τιμητικό ψήφισμα για τον Αθηναίο πολίτη Πρωταγόρα, γιο του Νικήτου από το δήμο της Περγασής, ο οποίος είχε το αξίωμα του ιερέα του Ασκληπιού. Το τιμητικό αυτό ψήφισμα περιλαμβάνει αρχικά το προβούλευμα της βουλής, το οποίο εγκρίνεται πλήρως από την εκκλησία του δήμου. Παραγγέλλεται επίσης να αναγραφεί το ψήφισμα σε στήλη με έξοδα του δήμου των Αθηναίων και να στηθεί στο ιερό του Ασκληπιού. Ο ιερέας τιμάται για την άψογη εκτέλεσε των ιερατικών του καθηκόντων, ανάμεσα στα οποία βεβαιώνεται ότι όλες οι θυσίες που ετέλεσε για τους Αθηναίους και γι’ αυτούς που κατοικούν τις πόλεις των Αθηναίων (πιθανότατα με τον όρο αυτό γίνεται αναφορά σε κληρουχίες και τη Δήλο) είχαν αίσιο αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό του απονέμονται τρεις τιμές: α) δημόσιος έπαινος, β) στεφάνωση με στέφανο από κλάδο ελαίας και γ) αναγραφή του ψηφίσματος σε στήλη και ανέγερσή της στον περίβολο του ιερού του Ασκληπιού.
Το αξίωμα του ιερέα του Ασκληπιού ήταν ενιαύσιο και το ψήφισμα αυτό έχει εκδοθεί μετά από πρόταση της βουλής που, όπως φαίνεται, εγκρίθηκε επί τη ευκαιρία της επιτυχούς ολοκλήρωσης της θητείας του. Οι ιερείς του Ασκληπιού επιλέγονταν μετά από κλήρωση και το ιερατικό αξίωμα εναλλασσόταν ανά έτος μεταξύ των φυλών σύμφωνα με την επίσημη σειρά τους. Η κλήρωση γινόταν ανάμεσα σε εκείνους τους πολίτες που μπορούσαν να αναλάβουν το –δαπανηρό πολλές φορές– αξίωμα του ιερέα, δεδομένου ότι αυτός έπρεπε να καλύψει αρκετά έξοδα του ιερού από δικούς του πόρους. Ειδικά στο ιερό του Ασκληπιού τα καθήκοντα του ιερέα είχαν δύο σκέλη, τα καθαρά ιερατικά (θυσίες, ευταξία του ιερού, τελετές σε σχέση με την ανάνηψη των ασθενών κλπ), αλλά και εκείνα που σχετίζονται με τα οικονομικά του ιερού αφού στο Ασκληπιείο της Αθήνας δεν υπήρχε ταμίας και τα καθήκοντά του ασκούσε ο ιερέας. Αυτός ήταν μάλιστα υπεύθυνος για τη διαφύλαξη στο ιερό των αναθημάτων (ιδιωτικών και δημοσίων), τα οποία παρελάμβανε από τους προκατόχους του. Οι ιερείς του Ασκληπιού είχαν όμως και διάφορα προνόμια: προεδρία στο θέατρο του Διονύσου (δηλ. συγκεκριμένη θέση στην πρώτη σειρά κατά τη διάρκεια των παραστάσεων), ετήσια αποζημίωση και τμήμα από τα σφάγια των θυσιών. Πάντως, τα προνόμια αυτά αποτελούσαν σχετικά μέτρια ανταμοιβή για τα καθήκοντα και τα οικονομικά βάρη που πιθανόν έπρεπε να αναλάβουν (πρβλ. Ε70).
Η έκδοση τιμητικών ψηφισμάτων για αξιωματούχους μετά την ολοκλήρωση της θητείας στο λειτούργημα, που είχαν αναλάβει, ήταν συνήθης πρακτική στην αθηναϊκή δημοκρατία. Με αυτόν τον τρόπο η πόλη έδειχνε την ευαρέσκειά της σε αυτούς που είχαν διατελέσει άρχοντες, αφού βέβαια αυτοί είχαν προηγουμένως λογοδοτήσει, ελεγχθεί και απαλλαγεί από τις ευθύνες τους. Ο Πρωταγόρας, γιος του Νικήτου από το δήμο της Περγασής ανήκε σε μία πλούσια οικογένεια, η οποία μας είναι γνωστή στην Αθήνα καθ’ όλο τον 2ο αι. π.Χ. και μέχρι τα τέλη του 2ου αι. π.Χ. Η οικονομική ευμάρεια του Πρωταγόρα βεβαιώνεται και από μια άλλη επιγραφή (IG II2 2333 στ. 1-3) περί το 180 π.Χ., στην οποία αναφέρεται ότι προσέφερε το ποσό των 3.000 δραχμών σε μια έκτακτη οικονομική εισφορά, το μέγιστο δηλαδή ποσό που μαρτυρείται σε μια τέτοια προσφορά ευκατάστατων πολιτών.
Αθανάσιος Α. Θέμος